30 april 2017
Banaal.

Bonjour, zegt de man met de baard. Good morning, gok ik. Ik zit helemaal raak. Hij zoek GPL, want morgen zijn de winkels dicht en trouwens volgende week ook vanwege mevrouw Le Pen. Of monsieur Macron, werp ik monter tegen, want een tweede Brexit kunnen we ons niet veroorloven. Een eerste ook niet, lacht de Brit terug. In drie zinnen zitten we in het hart van het Europese vraagstuk.
We hebben ons mogelijk vreselijk vergist, zegt de man met de baard. Maar ja, die vluchtelingen. Hij woont vlak bij Dover en ziet ze binnenkomen. Maar hoe precies heeft dat te maken met de Europese Unie?, wil ik weten. Het antwoord moet hij me schuldig blijven. In elk geval niet zoveel dat je daarvoor het hele idee van de EU moet verwerpen, geeft hij toe.
Maar toch, in Brighton worden 52 talen gesproken. Kennelijk moet ik dat erg vinden. Gezellig he, zeg ik. Nou ja, op een paar na dan, zeg ik erbij. Mijn toevallige gesprekspartner lacht met heel zijn lijf. Schudt met zijn baardig gelaat. En met een joviaal ‘bon voyage’ klimt hij terug in zijn camper.

Op de een of andere manier schuilt in dit onschuldige gesprekje de banaliteit van het Europese vraagstuk. Een machtig vredesproject versus onderbuik gevoelens. Het vonnis wordt voltrokken door doodnormale mensen als jij en ik. De banaliteit van het kwaad, had Hannah Arendt al beschreven. In een iets andere context, maar even treffend in de huidige, zoals filosofen in de toekomst mogelijk zullen schrijven.

Terug achter het stuur blijft het gesprekje door m’n kop malen. Waar ging het over? Ik denk: wij blanke mannen in campers onder elkaar tegen de boze buitenwereld. Maar hij voelde zich duidelijk thuis in Frankrijk – had toch voor de Brexit gestemd. Om redenen die hij zich niet goed kon herinneren – zijn gevoelens echter des te meer. Hij had er spijt van, had hij nog gezegd. Of preciezer: Wij hebben er spijt van. Toch doorgaan. Dat had May hen dan weer ingepeperd.

Hoe gaat het aflopen volgend weekend. Macron heeft de betere papieren, zo troosten we ons in de rest van Europa. Maar hoe kan het dat we het er zo vreselijk op laten aankomen? Hoe kan het dat heel veel Europeanen zich niet meer kunnen herinneren dat ze Europeaan geworden waren? Dat verstandige mannen – ook vol van emotie – de afschuwelijke historie van dit continent een beslissende wending hadden gegeven`?

De wereldgeschiedenis is altijd al door banale zaken bepaald geweest. Achteraf pas wordt het genie erin genaaid. Achteraf lijkt het op een historische wending, onontkoombaar. Maar op het moment zelf won de onderbuik het gewoon even van het verstand. Wil Hendrik de Achste gewoon een nieuwe maîtresse of de bankier een groter huis.
Het is zoals Toon Hermans het bezong: Is m’n pochetje er, m’n sigaretje er? Vader gaat op stap.
Maar pas achteraf is het net of dat vlekje in haar nekje steeds groter wordt. En nemen gedane zaken dan nog keer?

Vivelevivelebonvivant. Vader pas toch op.