1 mei 2017
1 mei

Overal in Europa wordt 1 mei gevierd. Ja, zelfs in de Verenigde Staten. Zo niet in Nederland. Wij happen koek. Of lopen zak. Een dag ervoor, nu drie. Het werpen van toiletpotten hebben we dan weliswaar afgeschaft, maar het blijft een historische misser van de eerste orde. We kunnen toch niet alle 365 dagen van het jaar het kapitalisme vieren…

Wat vieren andere landen op 1 mei? De Dag van de Arbeid. En wat heffen zij aan? De internationale.
Debout les damnés de la terre! Debout les forçats de la faim!, zo luidt de oorspronkelijke tekst van de Franse communard Eugene Pottier laat negentiende eeuw. Ontwaakt, verworpenen der aarde! Ontwaakt, verdoemden in hongers sfeer!, vertaalde Henriette Roland Holst. Dat zijn ook de woorden die de leden van de gedecimeerde Partij van de Arbeid aanhieven en waarvoor de CPN’ers tot in de jaren negentig de straat op gingen die dag. In de Sovjet-Unie werd het zelfs in het Russisch gezongen op de tonen van de Marseillaise, het Franse volkslied.

Arbeiders aller landen verenigt u, declameerde Karl Marx in het Kommunistisch Manifest, voorjaar 1848. Er klonk zowel een Europees ideaal als het verlangen tot verheffing van het volk in door. Die dingen gaan best wel samen. Tot op de dag van vandaag.
Maar historisch besef is soms ver te zoeken. Toen wij een opiniestuk aanboden aan NRC Next onder de titel ‘Vakmensen aller landen verenigt u,’ ontging de redactie kennelijk de historische lading en publiceerde het pas de 20e. Alsnog leuk, maar wat een misser eigenlijk…
De vraag van Marx is namelijk actueler dan ooit. Die vraag gaat over het ordenend principe van onze samenleving. Is dat kapitaal? Of is dat arbeid? We weten hoe het is afgelopen. Maar is dat in het kennistijdperk nog steeds zo? Kun je kennis wel bezitten? Is het scheiden van denken en doen, zoals dat in onze managementbureaucratieën gebeurt, nog wel een nuttige bezigheid als kennis zelf het primair proces is geworden?

Toch niet te veel gevraagd he, om tenminste een dag per jaar stil te staan bij deze vreselijk belangrijke vraag. Bij de vraag hoe het toch kan dat een paar Angelsaksiche roofridders zich de arbeid van duizenden mensen kunnen toe-eigenen en om een paar centen zo’n resultaat van noeste arbeid in stukken kunnen breken.

De strijd is nog lang niet gestreden.